Chánh danh và bất chánh danh.

[quocthai]

Một buổi chiều ngồi nhậu với bạn bè, tình cờ mọi người bàn luận về vấn đề dùng chữ nghĩa.

Có người cho rằng phải dùng từ chính xác. Gọi tên sự vật đúng với bản chất của sự vật đó. Có người cho rằng gọi như thế nào cũng được, miễn là mọi người đều hiểu.

Cuộc tranh luận đáng lẽ sẽ diễn ra liên miên bất tận, nếu như... không hết bia.

Thôi thì bây giờ QT đem chủ đề này lên đây, mọi người cùng nhau nhảy vào chém gió cho vui nhé. Ở trên này thì dứt khoát sẽ không sợ bị giới hạn vì... hết bia.

--------------------------------------------------------------------------------
Xem bài viết cùng chuyên mục:

• Dân Điện Nặng webdien tự sáng tác thơ :D
• Bàn Luận về " Hán Việt"
• Thơ nghành điên
• Thơ về Vợ - Chồng
• Chánh danh và bất chánh danh.
• Trái tim buồn
• Thơ đối ứng ( for all)
• Thơ Sưu Tầm - Thơ Tùm Lum:
• Thơ tào lao: CHO CÁC BẠN SINH VIÊN webdien
• Chỉ có trai khoa điện mới dám làm như thế này!
• Đua nhau viết câu đối tết đi, các anh chị ơi.
• Thơ cười 18+ ( khuyến khích member wd tự làm, tránh copy)
• thơ vui : tuyển bà xã
• Lãng mạn tuổi năm mươi
• Gửi tặng Cô Nhóc :-*

[quocthai]

Ngày xưa, Đức Khổng Tử đưa ra một học thuyết, gọi là thuyết chánh danh.

Ngài nói " quân quân, thần thần, phụ phụ, tử tử". Vua phải ra vua, thần phải ra thần, cha phải ra cha, con phải ra con. Phải dùng từ thật chính xác để chỉ một sự việc. Và đồng thời, sự việc đó cũng phải tuân theo thật chính xác cái cách mà từ đó chỉ ra.

Thế nhưng chẳng bao lâu sau, chính học trò cưng của ngài, cụ Mạnh tử, lại đưa ra thuyết bất chánh danh. Cụ bào, ban đầu chẳng thể có đường. Người ta đi mãi sẽ thành đường. Ngôn ngữ cũng vậy. Đừng đợi chờ ngôn từ chính xác. Hãy dùng bất cứ từ nào, miễn rằng tất cả mọi người đều đồng ý.

Trải qua giao tiếp với khá nhiều bạn bè của các vùng miền, QT tạm thời có một nhận xét như sau:

Người miền Bắc, đặc biệt là người Hà Nội theo thuyết chánh danh triệt để. Họ luôn tìm cách dùng từ cho thật chính xác. Họ đòi hỏi những người ở những vùng khác cũng phải dùng từ chính xác như họ.

Trong khi đó, người miền Nam, cụ thể là dân Sài Gòn, lại có khuynh hướng theo thuyết bất chánh danh nhiều hơn. Họ có thể dùng bất kỳ từ nào, kể cả những từ rất ngô nghê, miến là rất nhiều người xung quanh họ hiểu được.

Thế nhưng chuyện gì cũng có những ngoại lệ của nó.

Mặc dù đa số mọi người HN thích khuynh hướng "chánh danh" nhưng cá biệt vẫn có một tỷ lệ, một số người nào đó, vẫn cứ "bất chánh danh như thường. Rồi ngay cả trong một đống từ ngữ phân biệt rạch ròi, thì vẫn có lác đác vài từ dùng sai từ nghĩa gốc, nhưng mọi người vẫn hiểu, theo đúng tinh thần của "bất chánh danh".

Ngược lại, trong miền Nam, dù đa số đều rất thoải mái trong tên gọi, nhưng vẫn có một vài người vẫn khắt khe trong việc gọi tên thế nào cho đúng. Và cũng trong một rừng những từ ngữ "sao cũng được" của miền Nam, thì cũng có một số từ buộc phải "chánh danh" khắt khe chẳng khác gì người Hà Nội.

Mời các bạn phân tích tiếp. Nếu có thí dụ thì càng hay.

[Xuân Trường]

Chánh danh hay là Chính danh Bác ???
Quan điểm của em là nói làm sao cho người ta hiều là ok . Còn khi viết lách hoặc những việc quan trọng thì nên chú ý dùng từ phổ thông là ok rồi.

[quocthai]

Ở miền Bắc, ngườ ta phân biệt rạch ròi mũ và nón. Cái nồi cơm điện đội trên đầu khi lái mô tô, thì dứt khoát phải là mũ, chứ không được gọi là nón. Trong khi dân SG gọi nón cũng được, gọi mũ cũng chẳng ai quan tâm.

Một cuộc tranh luận be bé giữa một ông bạn HN và ông bạn SG:

- sao lại gọi là nón, nó có giống cái nón đâu?
- thế thì mũ và nón khác nhau thế nào?
- cái nón phải có hình dáng như hình nón, mới gọi là nón.
- không phải. Vì cái hình conic đó nó giống cái nón lá, nên mới gọi là hình nón.
- nhưng cái nón thì dứt khoát phải... hình nón.
- thế cái nón quai thao nhà bác có giống hình nón không???

[quocthai]

Chánh danh hay là Chính danh Bác ???
Quan điểm của em là nói làm sao cho người ta hiều là ok . Còn khi viết lách hoặc những việc quan trọng thì nên chú ý dùng từ phổ thông là ok rồi.

Chữ chính và chánh, trong một số trường hợp thì có thể dùng chung cho nhau. Một số trường hợp thì không.

Thí dụ chính - phụ, và chánh - phụ. Trong đó chính có nghĩa là chủ yếu.

Thí dụ chính thất: vợ chính, cũng có thể gọi chánh thất.

Nhưng: chính trị, không ai gọi là chánh trị cả.

Chính kiến, không ai gọi là chánh kiến, vì nó là ý kiến về mặt chính trị, chứ không phải ý kiến chính thức. Nếu là ý kiến chính thức, thì có thể gọi là chánh kiến được.

[thangtdh]

có lẽ bác QT hay đọc về những nhân vật kiệt xuất của trung quốc nhỉ? những cái đó từ những con người vĩ đại nói ra. có thể bây giờ vẫn còn đúng. nhưng xã hội bây giờ thay đổi liên tục đôi khi chúng ta cũng phải thay đổi theo để phát triển.

[Xuân Trường]

ở Sg mà nói nhà ở phố , ngõ , ngách thì chắc bị ăn đòn là cái chắc. hehe.

[thangtdh]

có câu này ngày xưa còn nhỏ em rất hay nhầm và cũng rất hay phải tiếp xúc đến đó là: quả trứng gà và cây trứng gà. ngoài bắc chúng em gọi là cây trứng gà còn trong nam họ gọi là cây lêkima. co chú trong nam ra gọi lêkima em ko hiểu tưởng có ma chạy một mạch. bây giờ nghĩ lại thấy việt nam ngôn ngữ thật đa dạng.

[quocthai]

Ngày thống nhất đất nước, người miền Nam cảm thấy rất lạ tai về cách gọi tên một số sự vật của người miền Bắc. Cũng như thế, người miền Bắc lại rất hay cười cợt cách dùng từ của người miền Nam

Thí dụ, từ "sự cố" là một từ mà người miền Nam chưa bao giờ nghe, chưa bao giở đọc trong bất cứ tài liệu nào trước đó. Ngược lại, người Bắc vào Nam không sao nhịn được cười trước cái bảng "được phép quẹo phải khi đèn đỏ". Họ cũng không hình dung được "quẹo" là kí rì.

Người miền Nam cứ thích nói ngược một số từ, do quen miệng, hoặc do không hiểu rõ nghĩa, hoặc đơn giản chỉ vì... người ta nói vậy thì mình cứ nói vậy. Thí dụ "Một ngàn năm nô lệ giặc Tàu, một trăm năm đô hộ giặc Tây..." nghĩa là chẳng thèm phân biệt active voice hay passive voice gì cả. Có lần trong một vở cải lương, có một cô bé cứ la lên the thé: "em không biết đâu, em đền anh đó. Anh bắt đền cho em đi..." Trường hợp này thì người miền Nam bất chánh danh thấy rõ, người Bắc chính xác hơn, chánh danh.

Trong khi đó, người miền Bắc lại chẳng thèm phân biệt đài phát thanh, và máy thu thanh, mà cứ gọi ráo là đài. Sau này mới sinh ra, nào là đài ca sét, rồi lại đài xi đi... Ngược lại người Nam thì chỉ gọi cái đài phát (theo nghĩa đen, là trạm phát sóng, theo nghĩa rộng hơn là một chương trình tích hợp nhiều thứ trên một làn sóng cố định) là đài thôi, còn cái thu, thì cứ gọi là cái radio. Trường hợp này là một ngoại lệ, miền Bắc bất chánh danh, và miền Nam chánh danh.

[thangtdh]

em cũng tò mò không biết bác quocthai ở miền nam hay miền bắc vậy nhỉ?